Na początek wyobraźmy sobie następującą sytuację. Chcesz założyć własny sklep internetowy. Opracowujesz biznes plan, kupujesz domenę, zakładasz konto firmowe, definiujesz swoją grupę docelową. Następnie zlecasz znajomemu grafikowi stworzenie logo dla swojej firmy. Nie zawierasz w tym zakresie żadnej pisemnej umowy. Zaczynasz wykorzystywać logo do działań marketingowych, drukujesz wizytówki, umieszczasz je na paczkach z towarem, na stronie internetowej i w mediach społecznościowych.
Wraz z upływem czasu rozwijasz prężnie działającą firmę, która staje się rozpoznawalna i kojarzona właśnie z rzeczonym logo. Logo ma swoją wartość. Wówczas do Twoich drzwi puka znajomy grafik i żąda zapłaty „okrągłej sumy” za prawo do korzystania z logo albo zaprzestanie jego używania bądź co gorsza przenosi majątkowe prawa autorskie do logo na rzecz innego sklepu, który działa w podobnej do Twojej branży. Opisany przypadek wcale nie jest wyjątkiem, dlatego warto zadbać o uregulowanie kwestii praw autorskich do loga na etapie jego projektowania.
Przeniesienie praw majątkowych do logo, a licencja
W przypadku logo firmy zadbajmy o to żeby zawarta przez nas umowa przenosiła na nas majątkowe prawa autorskie do logo. Przeniesienie majątkowych praw autorskich jest trwałe i daje nam wyłączne prawo do korzystania z logo. Autor nie może przenieść majątkowych praw autorskich do tego samego logo drugi raz na inną osobę, co w przypadku loga ma fundamentalne znaczenie. Wyobraźmy sobie bowiem, że konkurencyjny sklep także korzystałby z „naszego” logo. Licencja z kolei daje nam dużo mniejsze uprawnienia. Co do zasady udzielenie licencji nie wyklucza możliwości udzielenia jej równocześnie innemu podmiotowi. Prawa autorskie zostają wówczas przy twórcy, który jest ich dysponentem.
Jak powinna wyglądać umowa przeniesienia majątkowych praw autorskich?
Skoro już wiesz, że najkorzystniejszym rozwiązaniem w przypadku logo będzie przeniesienie majątkowych praw autorskich, pamiętaj że umowa ta wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli zawarliśmy zatem taką umowę ustnie, jest to umowa nieważna. Forma ma zatem w tym przypadku kluczowe znaczenie. Przygotowanie pisemnej umowy przeniesienia majątkowych praw autorskich możesz zlecić kancelarii prawnej, specjalizującej się w prawie umów handlowych oraz obsłudze prawnej firm, m.in. z branży e-commerce.
Pola eksploatacji
Kolejny ważny element to wskazanie w umowie pól eksploatacji, czyli sposobu korzystania z logo. Koniecznym jest zatem określenie gdzie i w jaki sposób logo będzie wykorzystywane. Może to być przykładowo wprowadzenie logo do obrotu i jego rozpowszechnianie, udostępnianie w sieci Internet w celach marketingowych i handlowych, utrwalanie logo na dysku, zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką (np. drukarską). Ważne żeby wskazać wszystkie pola eksploatacji, na których chcemy korzystać z logo. Co istotne, zapis mówiący o tym, że przeniesienie majątkowych praw autorskich ma miejsce na wszystkich polach eksploatacji nie będzie wystarczający. Pola te muszą być znane w momencie zawierania umowy o przeniesienie majątkowych praw autorskich oraz precyzyjnie wymienione. Nie można bowiem przenieść majątkowych praw autorskich na polach eksploatacji, które nie są znane w chwili zawarcia umowy.
Prawa zależne, czyli o prawie do modyfikacji logo
Zadbajmy o to, aby w umowie znalazł się zapis pozwalający na dokonywanie modyfikacji logo. Jeżeli taki zapis nie znajdzie się w umowie, to wówczas uprawnienie to pozostaje przy twórcy, mimo że w umowie przewidziano przeniesienie całości majątkowych praw autorskich. Może zdarzyć się tak, że będziesz musiał zmodyfikować logo w jakimś zakresie (np. zmiana koloru lub czcionki), natomiast nie będziesz uprawniony do takich modyfikacji, jeżeli nie zadbałeś o stosowne zapisy w umowie.
Wynagrodzenie za przeniesienie majątkowych praw autorskich
Zasadniczo twórca ma prawo do odrębnego wynagrodzenia za przeniesienie majątkowych praw autorskich. Wynagrodzenie za samo stworzenie dzieła to jedno, zaś wynagrodzenie za przeniesienie majątkowych praw autorskich to drugie. Jeżeli więc zależy nam na tym, żeby wynagrodzenie za wykonanie logo obejmowało także wynagrodzenie za przeniesienie majątkowych praw autorskich, zadbajmy o to w umowie.
Moment przejścia majątkowych praw autorskich
Bardzo ważne, aby w umowie jasno uregulować, z jakim momentem majątkowe prawa autorskie zostają przeniesione. Jeżeli w umowie nie wskażemy jaki to momenty wówczas jest to chwila przyjęcia logo. Dla uniknięcia wątpliwości kiedy ów moment przejęcia utworu miał miejsce, możemy dla celów dowodowych sporządzić protokół przyjęcia logo. Możemy też uregulować powyższą kwestię w sposób odmienny i uzależnić moment przejścia majątkowych praw autorskich przykładowo od zapłaty wynagrodzenia.
Co z „niemajątkowymi” prawami autorskimi?
Jak już z pewnością zauważyłeś, wszędzie mowa o majątkowych prawach autorskich. Czy są zatem jeszcze jakieś inne prawa? Prawo autorskie obok majątkowych praw autorskich wyróżnia tzw. autorskie prawa osobiste. Zapamiętaj, że przedmiotem umowy mogą być wyłącznie majątkowe prawa autorskie i tylko je możemy przenieść. Autorskie prawa osobiste zostają natomiast przy twórcy. Czym są zatem autorskie prawa osobiste? To w szczególności prawo do autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo. W kontekście loga dla sklepu internetowego nasuwa się zatem pytanie czy logo, które wykorzystujemy w celach marketingowych musi być „podpisane”? Wykonywanie takiego prawa osobistego twórcy mogłoby być sporym problemem dla sklepu, który chce pod danym logiem budować swoją markę. Dodatkowe umieszczanie informacji kto jest autorem logo może być kłopotliwe i zaburzać koncepcję budowanej marki. Wówczas dobrym rozwiązaniem jest dodanie w umowie o przeniesienie majątkowych praw autorskich zapisu o niewykonywaniu powyższego uprawnienia przez twórcę. Niedopuszczalne jest bowiem zbycie lub zrzeczenie się autorskich praw osobistych, natomiast dopuszczalne będzie zobowiązanie się do niewykonywania tychże praw. Stąd warto uwzględnić w umowie zobowiązanie twórcy do niewykonywania określonych autorskich praw osobistych (m.in. prawa do oznaczenia logo swoim imieniem i nazwiskiem).
Mądra firma … przed szkodą
Jeżeli zleciłeś wykonanie loga dla Twojego sklepu internetowego, koniecznie zadbaj o uregulowanie kwestii przeniesienia majątkowych praw autorskich do logo i zawczasu zadbaj o swoje prawa. Wyobraź sobie, że w pewnym momencie twórca logo zażąda, abyś zaprzestał korzystania z logo bądź zapłacił w zamian za to pokaźne wynagrodzenie. Stwierdzenie lepiej zapobiegać niż leczyć trafia w tym przypadku w samo sedno.
